Je houdt jezelf voor de gek

Je houdt jezelf voor de gek!

Uit talloze onderzoeken op vele gebieden blijkt dat ons denken grotendeels bepaalt hoe we ons voelen. Het is dus niet zo dat een gebeurtenis an sich een gevoel bij jou veroorzaakt. Dat doet de manier waarop jij denkt over die gebeurtenis. Een bericht op social media bijvoorbeeld wordt door de ene volger negatief opgevat en door de andere juist weer positief. Zoveel mensen zoveel meningen, en dus ook zoveel manieren om tegen een situatie aan te kijken. Wat voor de een stressvol is blijkt voor de ander juist een feestje.

Helpt piekeren je verder?

Als je al langere tijd eigenlijk teveel op je bordje hebt dan ben je geneigd eerder de negatieve kant van zaken te zien. Veel mensen maken zichzelf letterlijk ziek met piekeren over wat er zou kunnen gebeuren. Om te herstellen van overspannenheid of burn-out is verandering in je denken noodzakelijk. De eerste stap is je bewust te worden van het feit dat je negatieve gedachten hebt. Vaak weten mensen niet waarover ze precies piekeren en toch liggen ze er nachtenlang wakker van. Een belangrijke eerste vraag is dus wát je piekergedachten zijn. Welke gedachten komen er keer op keer bij je op waardoor je niet in staat bent om tot rust te komen?

Soms lig je te malen over problemen in je dagelijkse leven en lukt het je niet om het los te laten. Terwijl het eindeloos overpeinzen je niet dichter bij de oplossing brengt. Daarbij kun je jezelf de vraag stellen of jouw gedachten wel kloppen. We zijn geneigd het stemmetje in ons hoofd klakkeloos te geloven. Maar niets is minder waar.

Het nut van stressgedachten

Laten we teruggaan naar de tijd dat we nog dagelijks moesten jagen voor ons voedsel en we goed uit moesten kijken om niet ten prooi te vallen aan een wild dier. Elke onbekende prikkel was een potentieel gevaar voor ons leven. In de huidige tijd hebben we niet te maken met een sluipende tijger maar zijn er wél dagelijks onbekende prikkels die bij ons dezelfde reactie oproepen, namelijk: gevaar, kijk uit! Dit stemmetje zorgt ervoor dat we – vaak onbewust – hartkloppingen krijgen als er onverwachte en nieuwe dingen gebeuren. Neem nu een onbekend virus. Alles in ons schreeuwt: pas op, kijk uit! Als we dit paniekgestuurde stemmetje volgen dan gaan we hamsteren en wie weet wat we allemaal gaan doen om het gevaar te bestrijden. Dit zijn niet bepaald de meest verstandige acties. Het oudste gedeelte van je brein, je oerbrein is verantwoordelijk voor deze gedachten en reacties.

Je oerbrein is een kind

Je oerbrein kun je zien als een klein kind dat zich bedreigd voelt en in paniek raakt bij veranderingen en onbekende situaties. En wat doen we met een klein kind in paniek? Gaan we meedoen in paniek? Nee natuurlijk niet. We troosten dat kind, geven het een knuffel en stellen het gerust. Laat dat nu precies de oplossing zijn voor je eigen kind dat in paniek schiet. Dus niet meegaan maar geruststellen, en samen kijken waar de paniek vandaan komt.

Onze hersenen zijn natuurlijk ontwikkeld en we kunnen beredeneren en logisch denken. En juist met dat doorontwikkelde deel van onze hersenen (neocortex) kunnen we onszelf bevragen op de instinctieve reacties van ons oerbrein. Klopt het eigenlijk wel wat ik nu in eerste instantie denk? En als je jezelf deze vraag kunt stellen voordat je vaak automatisch en emotioneel reageert, dan kun je ervoor kiezen om anders op stress te reageren.

Stel jezelf de juiste vraag

Jezelf de juiste vraag stellen is misschien het meest lastige. Veel gedachten en gevoelens spelen zich in je onderbewuste af en je bent niet anders gewend dan op een bepaalde manier te reageren op situaties. Je omgeving is gewend geraakt aan jouw reacties en dagelijks herhalen zich vaak dezelfde patronen binnen je relatie, je familie en je werkomgeving. Waarom maken bepaalde situaties je angstig, boos of verdrietig? Waarom kan je collega wel met dezelfde werkdruk omgaan en heb jij er zoveel last van? Je kunt hier behoorlijk onzeker over worden. Als je leert te begrijpen waarom je bent zoals je bent dan krijg je meer grip op alles wat er om je heen gebeurt.

Het antwoord zit in jezelf

En voordat je nu zegt: ‘zo ben ik nu eenmaal’, neem dan het volgende eens in overweging. Als je in een lastige en stressvolle situatie zit, dan is het waarschijnlijk zo dat je de situatie zelf niet snel even kan veranderen. Je kunt proberen anderen om je heen te veranderen, maar ook dat is een onbegonnen zaak. De enige factor waar je wél volledige grip op hebt dat ben je zelf. Onderzoeken hebben aangetoond dat persoonlijke eigenschappen veel meer afhankelijk zijn van de situatie waarin je je bevindt dan we dachten. Iemand die bijvoorbeeld op het werk een briljant leider is, kan thuis misschien wel geen enkele autoriteit hebben binnen het gezin.

Het antwoord op het omgaan met stresssituaties zoals een veeleisende baan, een lastige collega’s een ziek gezinslid, etc. zit in jouzelf. Hoe pak jij het aan?

Optimistischer denken kun je trainen

Misschien geloof je het nu nog niet helemaal maar iedereen kan zichzelf trainen in het positief en oplossingsgericht denken. Je hoeft dus geen geboren optimist te zijn of een bijzonder talent te bezitten. Iedereen kan het. Wees kritisch over je eigen gedachten en geloof ze niet klakkeloos. Daag jezelf uit en kom erachter of wat jij denkt realistisch is, of het je helpt iets op te lossen. Of zie je misschien beren op de weg die er helemaal niet hoeven zijn? Ga je niet voor die promotie omdat je stiekem bang bent om te falen? Verzin je smoezen om niet naar feestjes te gaan omdat je twijfelt aan je sociale vaardigheden? Iedereen heeft zijn eigen spookgedachten die misschien helemaal niet zo realistisch zijn als je zelf denkt.